Normaal in Ruinerwold Kratten bier gingen mee naar binnen

Bijna twee jaar geleden blies Normaal na ruim veertig jaar de laatste adem uit met een concert in het GelreDome. Dat het oude werk niet is vergeten bewijst ‘Oerend Hard – De Bokse Vol 1974-1984’. Een nieuwe box die de eerste acht albums van de groep bevat, inclusief veel zeldzaam materiaal, en

een boek. Een tijdperk waarin Bennie Jolink en zijn mannen ruig en stevig werk afleverden, met zowel een lach als een traan.

In de samenstelling van de lijvige box is veel tijd en energie gestoken. Producer Hans van Vuuren van platenmaatschappij Pseudonym/Transmission nam een paar jaar geleden het initiatief. Hij heeft in de afgelopen twintig jaar vaker speciale uitgaves van Normaal uitgebracht; eerder dit jaar nog een heruitgave op vinyl van het veertig jaar oude debuut ‘Oerend Hard’, in de oorspronkelijke versie van 1977. De plaat was het opwarmertje voor deze box. De eerste acht albums kregen een stevige oppoetsbeurt, zodat ze nu dynamischer en frisser klinken dan ooit tevoren. Ook ‘out of the box’: drie bonus-cd’s met zeldzame liedjes (zoals Normaal in het Engels én het Duits) en live-opnamen en een lijvig boekwerk: ‘Alles Wurd Plat Espeuld!’ met daarin nog een bonus-vinylsingle.

‘Schreeuwmuziek’

Voor het boek, vol met uniek fotomateriaal, verhalen en een uitgebreide discografie, deed Van Vuuren onder andere een beroep op Jaap van der Leij uit Hoogeveen. Een trouwe Normaal-fan die er al jaren een uitgebreide collectie op nahoudt. Voor ‘Oerend Hard – De Bokse Vol 1974-1984’ hielp Van der Leij (47) – ‘ik heb zeker 450 optredens van Normaal gezien’ – met de speurtocht naar fotomateriaal, checkte of de juiste versies van nummers wel voor de box zijn gebruikt en of de juiste bezetting per album in het boek staat vermeld.

‘Ik leerde Normaal kennen via mijn moeder, die was gek van Nederpop. Ik heb het bewust meegemaakt toen ‘Oerend Hard’ uitkwam, maar fan was ik niet meteen. Wel van Elvis. Normaal vond ik schreeuwmuziek. Niet slecht maar ook niet geweldig. Dat veranderde in 1983, toen ik via een vriendje kennismaakte met Shakin’ Stevens. Via diens hit ‘This old house’ kwam ik bij ‘De boer is troef’ terecht.’

Voor Jaap was de link gelegd. Kort daarna zag hij Normaal samen met andere artiesten tijdens Los Vast in Zuidwolde. ‘Mijn eerste échte concert van de groep vond plaats op 30 april 1987 in De Bonte Wever in Slagharen. Ondertussen was ik ook flink aan het verzamelen geslagen. Inmiddels heb ik naast honderden lp’s en cd’s zeker tienduizend foto’s. Uit alle foto’s wil ik een fotoboek over veertig jaar Normaal gaan samenstellen. Ik heb al ruim 80 pagina’s. Ik ben zelf grafisch vormgever, dus kan het scanwerk en selecteren in eigen hand houden. De meest bijzondere plek waar ik Normaal heb gezien? Dat was in maart 1988 in Veldzicht in Balkbrug. Heel apart om de groep te zien optreden voor gedetineerden.’

Wat maakt volgens Van der Leij die eerste periode van Normaal muzikaal nou zo speciaal? ‘In die eerste platen zat veel meer vuur dan op het latere werk’, stelt hij. ‘Dat herkenbare, rebelse geluid. Normaal gaf mensen die als minderwaardig werden gezien een gezicht en een stem en stak hen een hart onder de riem. Die beginperiode klinkt erg overtuigend, terwijl daarna de liedjes erg op elkaar gaan lijken en de groep in herhalingen valt. Je hoort de ontwikkeling per album heel erg goed. Het debuut ‘Oerend Hard’ klinkt ruw en ongepolijst, een paar jaar later stapt Normaal over naar platenmaatschappij WEA en verandert de bezetting én het geluid. Zo verlaat eind 1980 gitarist Ferdi Joly (die de naam Normaal bedenkt, red.) de groep en wordt zijn opvolger Allan ‘Gaspiepe’ Gascoigne twee jaar later vervangen door Paul Kemper. Gascoigne wilde meer de rockkant op, terwijl Bennie Jolink meer de richting van de hoempa verkoos.’

Het zevende studioalbum ‘De boer is troef’ noemt Van der Leij muzikaal onderschat. ‘’Oerend Hard’ mag dan de klassieker zijn, ik vind dit de meest complete en fris klinkende Normaal-plaat. De eerste met gitarist Paul Kemper. Tekstueel vertellen de liedjes, zoals het titelnummer, ‘De atoombom’ en ‘Kisjeskearl’, heel kernachtig en duidelijk waar de groep voor staat. Daarna kwam de klad erin, ga je de creativiteit missen.’

Live-opnames van Ruinerwold

Niet alleen de archieven van Normaal zijn voor deze box ingrijpend geplunderd. Veel oude albums van de groep zijn al jaren niet meer verkrijgbaar en komt nu weer onder de aandacht. Een groot deel van het live-album ‘Springlèavend’ werd op 24 januari 1981 opgenomen in het dorpshuis van Ruinerwold. Daar werden in die jaren talloze concerten gegeven. Speciaal voor deze box is dat album uitgebreid: het complete concert van die koude avond in Ruinerwold is nu in volle glorie te horen.

Van der Leij was er zelf niet bij, maar kan er uitgebreid over vertellen. ‘Normaal was zeer geliefd in Ruinerwold, ze traden er in die jaren heel vaak op. Van het concert op 24 september 1980 heb ik een opname. Wat mij betreft het beste Normaal-optreden ooit, het laatste met Ferdi Joly. Vijf maanden later waren ze terug zonder hem, maar met Alan Gascoigne. Dat gaf toch een ander geluid, alsof er een veel langere tijd tussen zat! De opname van september 1980 is te matig om uit te brengen en daarom is het een hele goede keuze geweest om in januari 1981 in Ruinerwold professionele opnames te maken. Normaal op z’n best, een groep die muzikaal laat horen waar ze voor staat. Ook het publiek was lekker wild en enthousiast, je hoort dat men goed bij het concert wordt betrokken. Alles kon daar in Ruinerwold, mensen namen zelfs hun kratten bier mee naar binnen.’

‘Dit is de bijbel voor de dialectrock’

In de afgelopen jaren verschenen er diverse compilaties van Normaal. Niet één richtte zich specifiek op de beginperiode: die begon veertig jaar geleden met ‘Oerend Hard’ en duurde tot aan 1984. Paul Kemper had de groep na een stoelendans aan gitaristen toen eindelijk ervoor gezorgd dat Normaal een vaste snarenplukker had. Een belangrijk gegeven bij deze uitgave is dat het startpunt niet bij ‘Oerend Hard’ is, maar drie jaar eerder. Normaal stond toen in de kinderschoenen en nam in Enschede een demo op met vier nummers, waarvan drie Engelstalig. De invloeden zijn duidelijk hoorbaar: Chuck Berry, Status Quo, het vroege ZZ Top. Die eerste demo’s staan op de bonus-cd ‘Konte vol geld’, net als de eerste single ‘Hels as ‘n jagdhond’ die in 1976 onder leiding van Peter Koelewijn werd opgenomen. Die flopte volledig, maar bracht de groep wel tot Telstar, het platenlabel annex studio van Johnny Hoes. Het succesverhaal kon beginnen.

‘De Bokse Vol 1974-1984’ is zo ingedeeld dat de albums per cd zijn aangevuld met singleversies, inclusief b-kanten zoals ‘Lever moar in’ – opgenomen tijdens NCRV Los Vast in Marknesse in april 1983. Werkelijk alles uit die eerste tien jaar zit in deze box, waarbij het boek als niet onbelangrijke kompas voor de muzikale reis geldt. Een paar curiositeiten: ‘Ni-jbouw blues’ heet in het Engels ‘Concrete jungle’, Normaal nam ooit voor vakbond FNV ‘Zwaor werk’ op en de live-uitvoering van ‘Twee motten’ ronduit hilarisch. De foto’s uit die tijd zijn veelzeggend: de bandleden kijken uitdagend en stoer, biertje erbij, voor niemand bang. En als kers op de taart: wat klinken die albums stuk voor stuk toch geweldig. Eerdere cd-uitgaves klonken wat vlak en zelfs dof, maar dat is in deze box volledig rechtgezet.

Ook een groot pluspunt: eindelijk is het album ‘Oerend Hard’ in ere hersteld, in de originele samenstelling. Wat deze box onderstreept is de aantrekkelijkheid van die eerste Normaal-platen. Op elk album staan wel een paar bekende hits, terwijl ander vermakelijk materiaal het niveau hoog houdt. Daar is de groep na 1985 sporadisch nog in geslaagd. Het maakt ‘Oerend Hard – De Bokse Vol 1974-1984’ tot een monumentale uitgave. Dit is de bijbel voor de dialectrock zoals we die nu kennen van Mooi Wark, Bökkers, de Boetners en de Boerenrockies. Een standaardwerk van formaat.

De box verschijnt 11 november op de Mega Platen & CD Beurs in Utrecht in een oplage van duizend stuks en is daarna ook – zolang de voorraad strekt – online te bestellen.
Tevens verschijnt diezelfde dag een dubbel-lp: ‘Oerend Hard: Single Collectie 1977-1984’, waarna later in november ook een dubbel-cd met dvd (inclusief alle beschikbare tv-optredens) getiteld ‘Gewoon Deurdonderen 1977-1984’ uitkomt.
Bron: MC